Σήμερα είναι 5 Νοεμβρίου. Είναι ιερή για την πόλη μας καθώς σαν σήμερα το 1912 τελείται η κηδεία των νεκρών.Στην μάχη έπεσαν εβδομήντα Έλληνες. Ο Φίλιππος Ζυγούρης αποδίδει τον μεγάλο αριθμό των νεκρών βασικά στο γεγονός ότι δεν είχαν προλάβει να προετοιμαστούν για την σύγκρουση τα ελληνικά σώματα.

Βασικός παράγοντας επίσης θεωρεί την ανυπαρξία σοβαρής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των τραυματιών. Πολλοί έμειναν στο πεδίο της μάχης και τους παρασχέθηκε περίθαλψη από τους γιατρούς της Σιάτιστας, όπως ο Μηνά Θεοδώρους και ο Αναστάσιος Αλεξίου.

Το τραγικότερο! Οι Γαριβαλδινοί έφτασαν και μπήκαν στην μάχη καθυστερημένα. Αποτέλεσμα. Μέσα στην ομίχλη πυροβολούσαν χωρίς να ξέρουν ποιοι πραγματικά δεχόταν τις σφαίρες. Η πιθανότητα να σκοτώθηκαν έλληνες από φίλια πυρά είναι δυστυχώς σημαντική.

Οι γυναίκες της Σιάτιστας μοιρολόγησαν, στο Τραμπάντζειο και στον ναό των Αγίων Δώδεκα Απόστολων, τους νεκρούς, με τον ίδιο πόνο και σπαραγμό που θα έβγαζαν οι μητέρες τους, οι γυναίκες τους, οι αδερφές τους.

Ήταν συγκινητικό και σπαραξικάρδιο θέαμα να βλέπει κανείς τα λεβεντόπαιδα εκείνα της Ελλάδος, που χθες πηδούσαν τους βράχους του βουνού της Σιατίστης σαν άλλα ζαρκάδια, σήμερα να βρίσκονται μπροστά μας άφωνα, ακίνητα, ωχρά και μαραμένα, έτοιμα να καλυφθούν από την ψυχρή του τάφου πλάκα.

Στους «Δώδεκα» θάφτηκαν οι νεκροί μαχητές. Προηγουμένως ο ποιητής και οπλαρχηγός Κωνσταντίνος Διγενάκης εκφώνησε τον επικήδειο τους. Ο επίλογος του Φίλιππου Ζυγούρη είναι αυτό που θα πρέπει να κρατήσουμε από τα ιστορικά γεγονότα εκείνων των ημερών

Ρίψαμε επάνω στα λείψανά τους ολίγο χώμα, ευχόμενοι να έχουν ελαφρά τη γαία, υψώσαμε κοινή φωνή κράζοντες το «αιωνία τους η μνήμη» και γυρίσαμε στα σπίτια μας με την καρδιά σφιγμένη από συγκίνηση και με ένα σπουδαιότατο και εθνοσωτήριο δίδαγμα, ότι η εθνική αλληλεγγύη απαιτεί να [σπεύδομεν πρόθυμα] εκεί όπου μας καλεί η πατρίς, χωρίς να λογαριάζομεν την οικογένεια, τις τιμές, τις απολαύσεις που θα χάσομε και χωρίς να λυπούμεθα τη ζωή μας, εις ένα δε μόνο να αποβλέπομε, πώς θα μπορέσομε να φέρομε σε αίσιο πέρας το έργο, του ο ποίου την εκτέλεση μας εμπιστεύεται η Πατρίς.



ΠΗΓΕΣ

Ιστοσ. Siatista News, Αναδημ. βιβλίου Φιλίππου Αν. Ζυγούρη: Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, σσ.381-385