Μια αναδρομή στα «μικιμάου» των ένδοξων ’90s μέχρι τα χρόνια της παρακμής.
Ήταν μία εποχή χωρίς ξυπνητήρια να βαράνε από τα smartphones. Χωρίς το Internet να βρίσκεται σε κάθε σπίτι ώστε να προσφέρει αστείρευτο υλικό για ψυχαγωγία και με πολύ περισσότερο ελεύθερο χρόνο από αυτόν που έχουμε σήμερα. Υπήρχε ακόμη η χρυσή εποχή της τηλεόρασης και εμείς σαν πιτσιρίκια, απολαμβάναμε ελεύθερα ένα από τα μεγαλύτερα δώρα της: το παιδικό πρόγραμμα του Σαββατοκύριακου.
Αυτό το μαγικό ξύπνημα
Ένα πράσινο καναπεδάκι σε ένα μικρό δωμάτιο δίπλα στο χωλ. Εκεί βρισκόταν η μικρή τηλεόραση που φιλοξένησε όλα εκείνα τα πρωινά του Σαββάτου μου. Υπήρχε μία κουβερτούλα Αστρομαχητές (σ.σ.: αν δεν ξέρεις ποιοι είναι οι Αστρομαχητές ΣΤΑΜΑΤΑ να διαβάζεις) για την πρωινή ψύχρα και μετά απλά κόλλημα στην οθόνη. Ρίζωμα. Να μην σηκώνεσαι ούτε για κατούρημα.
Θυμάσαι που έπεφτες Παρασκευή βράδυ για ύπνο και σκεφτόσουν τον He Man που θα έβλεπες το Σάββατο το πρωί; Και ασχέτως το τι σου άρεσε, τα έβλεπες όλα. Κάποια σαφέστατα με μεγαλύτερη όρεξη από κάποια άλλα, μα ήξερες να περιμένεις υπομονετικά για το αγαπημένο σου. Μιλάμε άλλωστε για μία εποχή, που από το μέσο σπίτι δεν έλειπε ΠΟΤΕ ένα Τηλέραμα, ένα TV Ζάπινγκ ή τέλος πάντων κάτι παρόμοιο.
Tα παιδικά μάλιστα ξεκινούσαν κάπου στις 06.30 μιας και τότε ξύπναγαν και τα μωρά, με το πρόγραμμα να ήταν αρκετά «μπεμπέ» τις πρώτες ώρες. Τα καλά, τα «σκληρά», ξεκινούσαν από τις 09.30 και μετά. Και ενώ όλοι ακόμη κοιμόντουσαν, ξεκινούσε ένας μαγικός κόσμος που ήταν μόνο δικός μου. Ένας κόσμος που σου έδινε αυτή την ανατριχίλα με κάθε εισαγωγή τίτλου.
Ήσουν άρχοντας!
Το κορυφαίο στην όλη υπόθεση, που τότε δεν το κατανοούσαμε αλλά πλέον είναι αντιληπτό και τους ευχαριστούμε γι’ αυτό, ήταν η ανεκτικότητα των γονιών μας. Πέρασα κάποια από τα παιδικά μου χρόνια στο εξωτερικό, με τα κανάλια να έχουν προγράμματα για ενήλικες τα πρωινά του Σαββατοκύριακου. Τόσο όμως εκεί όσο και στην Ελλάδα αργότερα, δεν θυμάμαι ποτέ τον πατέρα μου ή την μάνα μου να με σηκώνουν από τον καναπέ για να δουν το οτιδήποτε. Οι «μεγάλοι» δεχόντουσαν το γεγονός πως τα πρωινά του Σαββατοκύριακου, ήταν πλασμένα στην τηλεόραση για τα παιδιά. Έπαιρναν την θέση τους από το μεσημέρι και μετά όπου το πρόγραμμα είχε τελειώσει.
Σαφέστατα και σε προσέχουν περισσότερο όσο είσαι παιδί, αλλά μιλάμε πως εκείνη την ώρα σε ζήλευε και ο αυτοκράτορας της Ρώμης. Απλά καθόσουν, έβλεπες τηλεόραση και έδινες εντολές. «Μαμά Μερέντα!». «Μαμά ένα μαξιλάρι». «Μαμά κρυώνω». «Όχι τώρα μπαμπά, έχει Transformers».
Παιδικά ή όχι, τέτοια ζωάρα δεν κάνεις πια. Οι ρόλοι αντιστράφηκαν και στον καναπέ αράζουν πλέον οι γονείς σου. Απλά δεν παίζει He-Man.
Η δεκαετία με τα πιο ΕΠΙΚΑ προγράμματα
Από που να ξεκινήσεις. Το παιδικό πρόγραμμα της τηλεόρασης είχε κυριολεκτικά τα πάντα και αξίζει να αναφέρουμε το παρακάτω: ενώ υπήρχαν περισσότερα παιχνίδια για κορίτσια, η τηλεόραση είχε περισσότερα «αγορίστικα» καρτούν – μία Μπάρμπι και ένα Μικρό μου Πόνυ έχετε να θυμάστε κακομοίρες. Αγορίστικα καρτούν φορέβερ!
Και τι καρτούν! Μιλάμε για μία περίοδο που τα σκίτσα γινόντουσαν ακόμη στο χέρι. Τα χρώματα ήταν πιο ζωντανά, η κίνηση των καρτούν πιο φυσιολογική και δεν υπήρχε πουθενά ακόμη αυτή η «3D-ίλα» που έσκασε μύτη το 2000 και την έβλεπες και δεν ήξερες που να κρυφτείς από την ντροπή. Το γεγονός ότι υπήρχαν ωραία παιδικά, ανέβαζε τον πήχη για ακόμα καλύτερα.
Και από φαντασία; Ξέχειλη. Είχες Transformers, είχες και Thundercats. Και Batman και Silverhawks και Conan και Ηe-Man και BraveStarr. Και ωραίοι ήρωες. Είχες τον Sport Billy που έβγαζε από το βαλιτσάκι το αντικείμενο που θα έσωζες την κατάσταση, είχες και το ξύλο με τα Χελωνονιντζάκια. Τι να λέμε τώρα; Ήσουν 8 χρονών μπόμπιρας και έβλεπες τον Μάμρα τον Παντοτινό να μεταμορφώνεται και τα έκανες πάνω σου.
Έτσι πέρασαν όμορφα το ΣουΚου – ειδικά αν μετά σε πήγαιναν και βόλτα για χάμπουργκερ. Όμως όλα τα ωραία πράγματα έχουν και τέλος. Σωστά;
Ο κατήφορος
Δύο πράγματα «έφαγαν» τα παιδικά του Σαββάτου: το Κογκρέσο και οι ίδιοι οι γονείς. Γιατί κάποια στιγμή κάπου στα τέλη της δεκαετίας του ’80 (σ.σ.: μην ξεχνάς ότι πολλά καρτούν του ’80 ήρθαν αρχές του ’90 στην Ελλάδα μαζί με την ιδιωτική τηλεόραση), οι γονείς άρχισαν να ανησυχούν ότι οι διαφημίσεις που παιζόντουσαν ανάμεσα στα παιδικά προγράμματα, έκαναν πλύση εγκεφάλου στα παιδάκια. Λες και αν του πάρεις την βάση των G.I.Joe θα φαλιρίσεις.
Σε κάθε περίπτωση το μέτρο πέρασε και -για όσους το θυμάστε- ήρθε και στην Ελλάδα, με τις διαφημίσεις για παιχνίδια εμπνευσμένα από τα καρτούν να παρουσιάζονται στις 10 και στις 11 το βράδυ. Μαζί με όλα αυτά ήρθε και έδεσε η νομοθεσία της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Επικοινωνίας των ΗΠΑ, που στις 17 Οκτωβρίου του 1990 αποφάσισε πως τα παιδιά βλέπουν πολλές ώρες τηλεόραση και πως υπάρχει κίνδυνος να διαταραχθεί η πνευματική τους υγεία όταν θα φτάσουν στην ενηλικίωση. Προφανώς δεν είχαν σκεφτεί ότι στο μέλλον θα λιώνουμε στις τηλεοπτικές σειρές.
Όπως και να έχει οι ώρες μειώθηκαν δραματικά, καρτούν που είχαν μεν ποιότητα αλλά όχι μεγάλη ακροαματικότητα έμειναν στην απ’ έξω και ξεκίνησε ένα μοναδικό ντόμινο που προκάλεσε πρόβλημα τόσο στην αγορά εργασίας των animators όσο και στα παιδικά παιχνίδια. Αυτό το ντόμινο προφανώς και ήρθε μέχρι εδώ, οπότε αν κάποια στιγμή θυμάσαι τα παιδικά προγράμματα να μειώνονται από 10 καρτούν σε 4, τώρα ξέρεις και τον λόγο. Ήταν οι 40χρονοι ενήλικες της εποχής που μας βάλανε τρικλοποδιά και μάλιστα για τον πιο ηλίθιο λόγο. Όλα αυτά, έξι χρόνια πριν το Internet ξεκινήσει την παρέλαση του.
Το ζήσαμε όμως
Να πούμε όμως και αυτό. Με ένα ζάπινγκ Σάββατο πρωί στις τηλεοράσεις σήμερα, θα διαπιστώσεις πως δεν υπάρχουν παιδικά ούτε κατά διάνοια. Ο νόμος στην Αμερική που εξετάζει ποια παιδικά προγράμματα θεωρούνται εκπαιδευτικά για να διδάξουν κάτι ισχύει ακόμη, οπότε πολλές καλές ιδέες δεν έρχονται στο φως. Και ωραία, να υπάρξουν εκπαιδευτικά προγράμματα. Πού είναι το πρόβλημα να υπάρχουν και εκείνα που ΑΠΛΑ έχουν πλάκα ή περιπετειώδη χαρακτήρα; Κόψανε το παιδικό Ghostbusters στην Αμερική γι’ αυτόν τον λόγο. Εμείς όμως, τουλάχιστον, την σκαπουλάραμε. Ήμασταν η γενιά που βλέπαμε τον Voltron και καπάκι έσκαγε η διαφήμιση για το επιτραπέζιο «Ο Θησαυρός του Ναού». Είδαμε πολλές ώρες τηλεόραση σε σημείο που το κεφάλι μας έγινε καζάνι, αλλά δεν είμαστε εμείς αυτοί που κατάντησαν την κοινωνία στα σημερινά χάλια.
Ήταν οι άλλοι, οι «μεγάλοι», οι ώριμοι ενήλικες και οι πεφωτισμένοι σωτήρες που μέσα στις χιλιάδες απειλές που γένναγε το μυαλό τους, είδαν έναν ακόμη εχθρό στο πρόσωπο του Optimus Prime. Και όμως, ο Optimus Prime ή ο Λάιονο από τους Thundercats, ήταν αληθινοί ηγέτες που είχαν τον σεβασμό που τους άξιζε. Αν οι ενήλικες της εποχής προσπαθούσαν να τους μοιάσουν λίγο, όλα θα ήταν πολύ καλύτερα. Γιατί όσο πιο πολύ θυμόμαστε εκείνη την εποχή, τόσο καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ο τρόπος για να μεγαλώσει όμορφα ένα παιδί και να γίνει σωστός άνθρωπος, είναι να έχει την απαραίτητη προσοχή των ανθρώπων που τον μεγαλώνουν. Που την ίδια στιγμή που του δίνουν απλόχερα την ζωή, στηρίζονται στην επικοινωνία και τον διάλογο για να εξυψώσουν την παιδεία του και τον κάνουν να καταλάβει το σωστό από το λάθος. Εκεί βρίσκεται το πρόβλημα για να αντιμετωπίσουμε την αληθινή κακία στην κοινωνία. Και όχι στον Μάμρα τον Παντοτινό.
Σε κάθε περίπτωση, μου λείπει αυτό το άραγμα στον καναπέ του χωλ. Και νομίζω πως αυτή η αρχοντιά εκείνης της πρωινής ιεροτελεστίας, λείπει σε κάθε παιδί που μεγάλωσε εκείνη την περίοδο και που εκτίμησε τα καρτούν της γενιάς του. Βάζω στοίχημα πως δεν τα ξέχασε ποτέ.